ความลับของ แมวสามสี (โรงพยาบาลสัตว์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์)
โดย ผศ.สพ.ญ.ดร.ศิริรักษ์ จันทครุ

          

แมวสามสีแท้ ๆ ต้องมีขนสามสี

          คือขาว ดำแดง บริเวณที่มีสีดำและแดงมักเป็นแต้มอยู่บนพื้นสีขาวซึ่งลักษณะนี้เรียกเป็น ภาษาอังกฤษว่า calico หรือ parti-colour หรือ tortoiseshell and white หรือ tortie and white แมวสามสีพบทั้งแมวขนสั้นอย่างแมวไทยเรา หรือแมวขนยาวอย่างแมวเปอร์เซียได้

ถ้าแมวมีสีอื่นเช่นขาว เทา และดำ จะเรียกว่าแมวสามสี หรือไม่

          แมวสามสี ต้องมีขนสีขาว สีดำ และสีแดงเป็นหลัก ถ้าแมวมีขนที่มีสีพื้นเป็นขาวและมีแต้มที่เป็นลายดำและเทา หรือมีขนที่มีพื้นที่สีขาวและแต้มเป็นลายสีแดง สีครีมก็ไม่ถือว่าเป็นแมวสามสี แต่ถ้าแมวมีสีที่จางกว่าสีดั้งเดิม เช่น แมวตัวที่มีขนสีเทา (สีดำที่จางลง) ขนสีครีม (สีแดงที่จางลง) และขนสีขาว ก็นับว่าแมวตัวนั้นเป็นแมวสามสี

ทำไมแมวสามสี มักเป็นแมวตัวเมีย

          ความลับอยู่ตรงที่สีของแมวเกี่ยวข้องกับเพศของแมวนะซิ ก่อนที่จะรู้ความลับนี้ต้องรู้ก่อนว่า ลักษณะทั่วไปเช่นสีขน สีตา มีสารพันธุกรรมที่เรียกว่า ยีนเป็นตัวควบคุม ยีน จะอยู่บนสี่งที่เรียกว่าโครโมโซม โครโมโซมจะมีอยู่ในเซลล์ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่เล็กที่สุดของร่างกายของคนและสัตว์ ในสัตว์และคนจะมีจำนวนโครโมโซมเป็นคู่ แมวมีโครโมโซมทั้งหมด 19 คู่ โครโมโซมคู่สุดท้ายจะเป็นโครโมโซมเพศ 

          โครโมโซมเพศมี 2 ชนิด คือโครโมโซม X และ โครโมโซม Y ที่เรียกว่าโครโมโซมเพศเพราะว่าเป็นโครโมโซมที่กำหนดเพศของสัตว์ ถ้าสัตว์ตัวผู้จะมีโครโมโซมเพศเป็น XY ขณะที่ตัวเมียมีโครโมโซมเพศเป็น XX สัตว์ปกติจะได้รับโครโมโซมครึ่งหนึ่งมาจากแม่ ในกรณีของสัตว์เพศผู้จะได้โครโมโซม Y มาจากพ่อและ X มาจากแม่และสัตว์เพศเมียจะได้โครโมโซม X ชิ้นหนึ่งมาจากพ่อและโครโมโซม X อีกชิ้นหนึ่งมาจากแม่

เพศของแมวเกี่ยวข้องกับสีขนของแมว

          ตรงที่ยีนที่กำหนดว่าสีขนจะเป็นสีแดง หรือสีดำ จะอยู่บนโครโมโซม X ถ้าเป็นแมวตัวเมีย (XX) ยีนที่สร้างสีขนสีดำ (สัญลักษณ์คือ o) หรือสีแดง (สัญลักษณ์คือ O) จะอยู่บนโครโมโซม X ทั้งสองชิ้น (Oo) ถ้าแมวมีโครโมโซม x ทั้งคู่มียีนที่สร้างขนสีดำ (oo) ก็จะทำให้ไม่พบขนสีแดงบนตัวแมว ถ้าโครโมโซม X ทั้งคู่มีโครโมโซมชิ้นหนึ่งมียีนที่สร้างขนสีดำและแดงในแมวตัวเมีย ซึ่งทำให้เกิดลักษณะขนที่มีสามสี ในแมวตัวผู้โครโมโซม X มีชิ้นเดียวอยู่คู่กันกับโครโมโซม Y หรือ XY แมวตัวผู้จึงมียีนที่สร้างขนสีดำ (oY) หรือยืนที่สร้างขนสีแดง (OY) เท่านั้น

          สำหรับขนสีขาว จะต้องมียีนอีกหนึ่งชุดที่ควบคุมให้มีลักษณะขนสีขาวและมีแต้มเป็นสีอื่นๆ (s) ที่ไม่เกี่ยวข้องกับโครโมโซมเพศ

แมวสามสีมีตัวผู้บ้างไหม

          คำตอบคือ มีแมวสามสีที่เป็นแมวตัวผู้ได้ แต่โอกาสที่จะเกิดแมวสามสีตัวผู้ขึ้นได้มีน้อยมากเพียง 1 ตัว ใน 3,000 ตัว ก็น่าจะทำให้แมวสามสีตัวผู้พิเศษกว่าแมวสามสีตัวเมียอีก เพราะว่าหายาก แต่แมวสามสีตัวผู้จะเป็นหมัน เนื่องจาก แมวสามสีตัวผุ้จะมีโครโมโซมเพศที่มีโครโมโซม X เกินมากหนึ่งตัว คือมีโครโมโซมเพศเป็น XXY ซึ่งแมวตัวผู้ปกติจะมีโครโมโซมเพศเป็น XY แมวสามสีที่เป็นตัวผู้มีโครโมโซม X เกินมาหนึ่งชิ้น ผลที่ได้คือแมวตัวผู้ได้สีขนสีแดงมาจากโครโมโซม X ครึ่งหนึ่งและขนสีดำมาจากโครโมโซม X อีกครึ่งหนึ่ง

มีขนแบบสีอื่นอีกไหมที่พบเฉพาะในแมวตัวเมีย

          มีแมวที่มีขน อีกแบบหนึ่งที่มีลักษณะขนสีดำ สีแดง และสีครีมอยู่ปนกัน ทำให้เป็นสีกระดองเต่ากระหรือที่เรียกว่า tortoiseshell หรือ tortie แมวที่มีขนแบบนี้มักไม่มีลักษณะที่เป็นแต้มสีแดงหรือสีครีมที่ชัดเจน ทำให้เห็นขนทั้งสามสีปนกัน สีแบบ tortoise-shell จะไม่มีขนสีขาวอยู่เลย

แมวสามสีให้ลูกเป็นสามสีหรือไม่

          ลูกแมวที่เกิดจากการปฏิสนธิจากไข่ที่ได้จากแม่และตัวอสุจิจากพ่อ ไข่ที่ได้จากแม่แต่ละใบและตัวอสุจิจากพ่อแต่ะละตัวมีจำนวนโครโมโซมเพียง ครึ่งหนึ่งมาจากพ่อและอีกครึ่งหนึ่งมาจากแม่ ลูกแมวสามสีต้องมีโครโมโซม XX ที่โครโมโซมชิ้นหนึ่งมียีนสร้างขนสีดำ และอีกชิ้นมียีนที่สร้างขนสีแดง (Oo) ลูกแมวที่ต้องได้ยีน O ที่สร้างขนสีแดง และยีน o ที่สร้างขนสีดำมาจากพ่อหรือแม่ แม่แมวสามสี (Oo) จะให้ไข่แต่ละใบที่มียีนสร้างขนที่มีสีดำ (o) หรือสีแดง (O)  ต้องมีพ่อแมวที่มีสีดำ (oY) หรือพ่อแมวที่มีสีแดง (OY) ถึงจะได้ลูกที่มีสามสี (Oo)

 

ขอบคุณ

กระปุกดอทคอม